Вы здесь

Главная » Петропавловска города памятники. Культурное и историческое наследие города.

Резиденция Абылай-хана в Петропавловске.

Туры по Петропавловску.

«Я, Аблай-салтан, желаю вам здравствовать, все подданные наши вам кланяются. Объявляю вам о себе, что я от Галдан-Череневых рук в добром здравии и с честью освободился и в дом приехал. Меня Галдан-Черень имеет за сына, а племянник ваш Септень имеет за брата меньшего. И я вам нарекаюсь братом меньшим»

Письмо адресованное вдовствующей калмыцкой ханше Дарма-Бале от Абылай-хана. 

Достопримечательности Петропавловска.

Историко-мемориальный комплекс «Резиденция Абылай-хана» расположен на высоте 116 метров над уровнем моря, находится по улице Карима Сутюшева (Потаниа), 1 б, в квадрате улиц Театральная, Курганская – Ульянова, Потанина в северо-западной части города Петропавловска, в Северо-Казахстанской области. 
Историко-мемориальный комплекс «Резиденция Абылай-хана» открыт в 2008 году, архитекторы: Баймагамбето в С., Затай В. Скульптор: Сатыбалдин К. По материалом архивов, это была резиденция Абылай хана построенная по указу императрицы Екатерины ІІ в 1762 - 1765 годах.
К сожалению, эта деревянная постройка после пожара, случившегося в ХIX веке, была разрушена, точная локализации здания оспаривается историками, краеведами. В 1829 году на ее месте построили каменное здание. В начале прошлого века в здании размещался военный лазарет, затем казарма, но к концу столетия здание оказалось заброшенным.
Двухэтажную постройку прозвали «Белый дом Абылая». Согласно некоторым версиям, в каменном доме жил сын Абылая. В рамках Государственной программы «Культурное наследие» на 2004 - 2006 годы был разработан проект по воссозданию и реставрации «Резиденции Абылай хана». У центрального входа в комплекс стоит памятник Абылай хана на коне.
В состав историко-музейного комплекса «Резиденция Абылай-хана» входят: 
- музей истории Букеевской орды,
- музей Независимости,
- оружейная палата ханского дворца,
- музей народного образования в Букеевской орде,
- дом А. Сергачева,
- здание педагогического техникума, построенное в 1868 г.,
- пантеон памяти который состоит из трех мавзолеев Жангир - хана, Даулеткерея (двоюродного брата хана) и Мухамедсалыка Бабаджанова (ученик хана, историк и этнограф, прах которого перезахоронили с территории военного полигона). Все три мавзолея построены в разных архитектурных стилях.

Площадь комплекса «Резиденция Абылай хана» составляет 1 288, 5 квадратных метров. 
Географические координаты историко-мемориального комплекса «Резиденция Абылай-хана»: N54°52'25 E69°07'02

Экспозиции мсторико-мемориального комплекса «Резиденция Абылай-хана».

Собрание музея Абылай хана посвящено жизни и деятельности великого государственного деятеля Казахстана. Хан был выдающимся политиком и полководцем, в его роду - один из основателей Казахской орды Аз-Жанибек, потомок Чингисхана. Абылай сыграл значимую роль в сохранении единства казахского народа.
В историко-мемориальном комплексе «Резиденция Абылай-хана» находится 4 зала:
Первое помещение знакомит с родословной Абылая, годах его детства и взросления. Ханом он был выбран, когда ему было 20 лет, а его настоящее имя - Абильмансур. Здесь собрана интересная коллекция оружия - фитильное ружье, национальные сабли казахов, щиты.
Второй зал представляет покои Абылай хана, где можно увидеть традиционную деревянную кровать с инкрустацией костью, ковры, сундуки и другие предметы интерьера.
В третьем зале Дома Абылая установлена фигура самого хана на троне. Здесь выставлены его украшения, кольцо-печать, оружие, представлены одежды для мужчин и женщин, некоторые традиционные бытовые вещи.
Четвертое помещение посвящено личности хана как грамотного дипломата. В зале хранятся различные исторические документы, рассказывающие о политике Абылая в выстраивании отношений с Россией и Китаем, а также укреплении государственности своего народа.
В сложный исторический период Абылаю удалось сохранить единство и отстоять независимость государства. Адрес: улица Карима Сутюшева, 1Б. 

Абылай ханның Петропавлдағы резиденциясы.

Петропавлдағы турлар.

«Мен, Абылай-Салтан, саған сәлем, барлық адамдар саған тағзым етеді. Мен өзімді Галдан-Череневтің қолынан босатып, денсаулығымды және құрметпен босатқанымды және үйге келгенімді мәлімдеймін. Галдан-Черенж мені ұлыма, ал сіздің жиеніңіз Септен ағам үшін аз. Мен сені кіші аға деп атаймын».

Абылай ханнан Дарма-Бәле қалмақ ханының жесіріне арналған хат.

Петропавлдың көрікті жерлері.

«Абылай хан резиденциясы» тарихи-мемориалдық кешені 2008 жылы Солтүстік Қазақстан облысы Петропавл қаласында ашылды. Сәулетшілер: Баймагамбето С., Затай В. Мүсінші: Сатыбалдин К. Мұрағат мәліметтері бойынша, бұл 1762 - 1765 жылдары Екатерина II Екатерина II-нің жарлығымен салынған Абылай ханның резиденциясы болды.
Өкінішке орай, 19 ғасырда болған өрттен кейін бұл ағаш ғимарат қирады, ғимараттың нақты орны туралы тарихшылар, өлкетанушылар дауласуда. 1829 жылы оның орнына тас ғимарат салынды. Екі қабатты ғимаратқа «Абылайдың ақ үйі» деген лақап ат қойылды.
Кейбір нұсқаларға сәйкес Абылайдың баласы тас үйде тұрған. Яғни, қазіргі заманғы ғимарат хан өмір сүрген үй емес, бірақ бұл жер Абылайдың өмірі мен шығармашылығымен байланысты. Өткен ғасырдың басында ғимаратта әскери аурухана, содан кейін казарма тұрды, бірақ ғасырдың аяғында ғимарат қараусыз қалды.
ХХІ ғасырдың басында билік бұл үйде мемориалдық мұражай құруға шешім қабылдады. Жөндеу-қалпына келтіру жұмыстары 2005 жылы басталды. «Абылай хан резиденциясы» мұражай кешенінің ашылуы 2008 жылы Республика Президентінің қатысуымен өтті.
Қазір Абылай үйі Қазақстан Республикасының тарихи және мәдени ескерткіші ретінде танылды. Мұражайдың құрамына ханның үйінен басқа оның кеңсесі, қонақ үйі мен монша кірді. «Абылай хан резиденциясы» кешенінің ауданы 1228,5 шаршы метрді құрайды.
2004 - 2006 жылдарға арналған «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы аясында «Абылай хан резиденцияларын» қайта құру және қалпына келтіру бойынша жоба жасалды. Кешеннің орталық кіреберісінде Абылай ханға ат үстінде тұрған ескерткіш тұр.
Абылай хан резиденциясының мемориалды кешеніндегі экспозициялар Абылай хан мұражайының коллекциясы Қазақстанның ұлы мемлекет қайраткерінің өмірі мен шығармашылығына арналған. Хан көрнекті саясаткер және қолбасшы болған, оның отбасында - қазақ ордасының негізін қалаушылардың бірі Әз-Жәнібек, Шыңғыс ханның ұрпағы.
Абылай қазақ халқының бірлігін сақтауда маңызды рөл атқарды.
«Абылай хан резиденциясы» тарихи-мемориалдық кешенінде 4 бөлме бар:
Бірінші бөлмеде Абылайдың шежіресі, оның балалық шағы мен өскен жылдары таныстырылады. Ол 20 жасында хан болып сайланды, ал оның шын аты - Әбілмансұр. Мұнда қызықты қару-жарақ жиынтығы - тоқылған мылтық, қазақтың ұлттық қылыштары, қалқандар жинақталған.
Екінші бөлмеде Абылай ханның бөлмелері орналасқан, онда дәстүрлі ағаш төсек салынған, сүйектері, кілемдері, кеуделері және басқа да интерьер заттары бар.
Абылай үйінің үшінші залында ханның өзі таққа отырғызылған. Мұнда оның зергерлік бұйымдары, сақиналы мөрі, қару-жарақтары, ерлер мен әйелдерге арналған киімдер, бірнеше тұрмыстық заттар қойылған.
Төртінші бөлме ханның сауатты дипломат ретіндегі тұлғасына арналған. Залда Абылайдың Ресеймен және Қытаймен қарым-қатынас орнатудағы, сондай-ақ өз халқының мемлекеттілігін нығайту саласындағы саясаты туралы айтылатын түрлі тарихи құжаттар бар.
Қиын тарихи кезеңде Абылай бірлікті сақтап, мемлекеттің тәуелсіздігін қорғады. Мекен-жайы: Кәрім Сутушева көшесі, 1Б.

Военный лазарет 1829 года постройки.  Надпись на фотографии: «Петропавловск-Petropavlofsk». №9 Театр. Военный лазарет.

Источник и фотографии:
«По материалам полевых исследований. Ермаганбетова К. Декабрь 2016 года. «Реестр мемориальных комплексов, построенных в период независимости». «Практики и места памяти в Казахстане». Медеуова К.А., Сандыбаева У.М., Наурзбаева З.Ж., Толгамбаева Д.Т., Ермаганбетова К.С., Мельников Д.Н., Кикимбаев М.Ж., Рамазанова А.Ч., Тлепберген А.Б., Жетибаев Е.Ж., Оразбаева Д.Е., Полтавец К.А.

https://www.tourister.ru/world/asia/kazakhstan/city/petropavlovsk/museum/25852