Вы здесь

Главная » Акмолинской области памятники. Познавательные экскурсии по Акмолинской области.

Памятник Тиржану кажы.

 Древние города Казахстана.

«Уж если оказал кому-нибудь услугу,
Не поминай о ней ты ни врагу, ни другу»

Фирдоуси Абулькасим.

Древние крепости на территории Казахстана.

Место Захоронение Тиржан кажы расположено в Акмолинской области, Зерендинском районе, в западной части села Байтерек. Зеренда - «значит «сайгачье», поскольку «зерен» монгольское слово, обозначающее «сайгак».
Одним из красивейших мест величественного Кокшетауского края является Зеренда. Эта благословенная свыше местность, словно окаймлена и украшена искуссным ювелиром. Зерендинская сопка, возвышающаяся над другими холмами и вершинами, огромные скалы, вершины которых тянутся к небу, производят на побывавших здесь особое, неизгладимое впечатление.
История зерендинского края, издревле населенная людьми,  весьма насыщена.
Благородная земля с ее голубыми озерами и прозрачными родниками, сосновыми борами и березовыми рощами, впадинами окаймленными тополями и тальником, ковыльными равнинами славится своими доблестными предками-батырами, отважно защищавшими от врагов свою прекрасную землю.
На священной и благодатной земле Арки было немало личностей, пользовавшихся любовью и уважением народа. Одним из них по праву считается выходец из рода кылды Тарагай Тиржанкажы Байгожаулы.
Родился он в 1855 году в местечке у благодатного родника Тасбулак (позже его будут называть аулом Тиржана), неподалеку от села Зеренда. При рождении младенец был наречен именем Амре, однако позже был прозван Тиржаном.
Рожденный семимесячным, он до достижения сорока дней по обычаям того времени «дозревал» в шапке своего деда и в традиционный бесик его запеленали позже. Когда знакомые спрашивали о состоянии болезненного, хилого ребенка, бабушка и мать отвечали: «Да, душа пока жива (тіріжан), может быть, выживет...».
Таким образом, выражение тіріжан становится его именем Тиржан. А он и на самом деле оказался живой душой: с детских лет был шустрым и весьма смышленным, рано начал вникать в дела взрослых и вскоре становится известным.
Местность у подножия Карагаша старожилы называют «Семью очагами». Были присущи Тиржану упорство, и трудолюбие и, самое главное, самое настоящее человеколюбие, позволявшие ему близко сходиться с самыми разными людьми.
Тиржан обладал достатком, имел более тысячи голов коней, большие стада крупного рогатого скота, отары овец и коз. Тесно общался, с выдающимися людьми того времени: биями Тынымбеком и Шакеем, Аканом серэ, Укили Ыбраем, Науаном Хазретом, известными баями Азнабаем, Ныгметжаном, Ташеном, делил хлеб-соль и с другими лучшими своими современниками.
В 2013 году известный исследователь, искусствовед, композитор и писатель Илья Жаканов на 175-ой странице своей книги «Адам» пишет: «Акан серэ вместе со своим сыном,  объезжая гору Жыланды, приехал в аул Тиржана кажы.
Здесь он провел несколько беспечных веселых дней в кругу людей, любивших и ценивших его, исполнял свои песни». Его знаменитая «Балқадиша» также была исполнена в этот его приезд. Подобного рода высказывания о кажы встречаются и в трудах писателя Сакена Жунусова.

Источник: 
Рассказы местных старейшин. http://srh.kz/content/mesto-zahoroneniya-tirghan-kaghy/

Тіржан қажының жерленген жері.

Қазақстандағы ежелгі бекіністер.

«Егер сізде біреудің ықыласы болса,
Оны жауыңызға немесе досыңызға есіңізде сақтаңыз»

Фирдоуси Әбілқасым.

  Қазақстанның ежелгі қалалары.

Орналасқан жері: Ақмола облысы Зеренді ауданы Бәйтерека. Қысқаша ақпарат:  Зеренді «ақбөкенді» білдіреді, себебі «Зерен» - «ақбөкенді» білдіретін моңғол сөзі. Зеренді - өзінің тарихына бай, ата-бабаларымыздың, батырлардың лайықты ұрпақтары туған, көлдер, бұлақтар, құз бен тастар, әдемі жерлердің сиқырлы әлемі.
Қасиетті де қадірлі, жер жәннатындай жүрекке жылы, бір кездері құрып кеткен өзінің құралай көз «Зерен»  атты аңының кербез сұлулығындай Зеренді топырағында түлеген, елінің халқының қадір құрметіне бөленген, ауыз толтырып айтар ардақты азаматтары аз болмаған.
Солардың бірі, руы қылды Тарағай тармағынан шыққан Тіржан Байғожаұлы. Ол Зеренді селосынан сырық сілтем жердегі бұрынғы Подлесный, қазіргі Бәйтерек ауылынан сәл әрі, Жыланды беткейіндегі суы балдай Тасбұлақ деген жерде (соңынан Тіржан ауылы атанған) 1855 жылы дүниеге келген.
Арғы аталары Жанқұл, Мөжіктер де ауқатты, осы өңірде өмір сүрген адамдар. Азан шақырып қойған аты Әміре, белгілі себептермен Тіржан аталып кеткен. Өте нәренжік оны әжесімен анасы сұраған жанға «Әйтеуір бір тірі жан ғой, ілігіп кетсе болды» - дейді екен.
Содан тірі жанымыз Тіржан аталып кете барған. Жастайынан еті тірі елгезек, еңбек сүйгіш бала Тіржан еңбекке, ел тірлігіне ерте араласып айналасына танымал бола бастайды. Қараөткел жерінің оңтүстік-шығысында орналасқан Тіржан жайлауының жоғарғы жағындағы Қарағаштың бауырында бертінге дейін қара шошала қалқиып тұрды.
Осы жерді “ Жеті жерошақ” деп те атайды. Бұл атаудың пайда болуына  байланысты ел аузында аңыз-әңгіме баршылық. Сол кезде ауылдарда тоқшылық кез 1000-ға  тарта үйір-үйір жылқылар,  қора іші ешкі, лақ - малға толы.
Түнге дейін Танмбек, Шакейби, Ақан сері, Обырой, Науан, Азнабай, Нығмет, Ташен бай сияқты құрметті және ақылгөй адамдар бас қосып, өз ойларымен бөліскен. Сол жерде Тіржан да болды. 2013 жылы атақты өнертанушы, композитор Ілияс Жақанов «Адам» деген кітабының 175 бетінде былай деп жазған:
Бір күні Ақан сері баласын шығарып салу кезінде Жыланды таудың қасынан өтіп бара жатып, Тіржан қазы ауылына келеді. Сол ауылда Ақан серіні құрметті қонақ ретінде қарсы алып,  сауық-сайран құрды.
Тіржанның үйінде Ақан сері Балқадиша әнін орындады деп Сәкен Жүнісіов өзінің шығармасында баяндаған. Тіржан қажыны Зеренді ауданы Бәйтерек ауылына қойды.

Деректемелер: 
жергілікті ақсақалдардың  әңгімелерінен